Psikotik Bozukluklar

Şizofreni

Şizofreni, insanların nasıl düşündüğünü, hissettiğini ve algıladığını etkileyen bir beyin bozukluğudur. Ortada olmayan şeyleri görmenize veya duymanıza ya da doğru olmayan şeylere inanmanıza neden olabilir.

Şizofreni aktif olduğunda belirtiler arasında sanrılar, halüsinasyonlar, dağınık konuşma ve davranışlar, düşünme sorunları ve motivasyon eksikliği sayılabilir. Düşünce bozuklukları, uygun olmayan duygusal tepkiler, düzensiz konuşma ve davranışlar, bilişsel kayıplar kişinin kendine bakım ve günlük işlerinde zorlanmalara, kişilerarası ilişkilerinde bozulmaya neden olur.

​

Şizofreni, nüfusun yüzde birinden daha azında görülür. Erkekleri ve kadınları eşit şekilde etkiler. Oranlar tüm dünyada benzerdir. Şizofreni belirtileri genellikle ilk yetişkinlik döneminde ortaya çıkar. Erkekler genellikle geç ergenlikte veya 20'li yaşların başında ilk semptomları yaşarken, kadınlar hastalığın ilk belirtilerini 20'li yaşlarında ve 30'lu yaşların başında gösterme eğilimindedir. Sorunlu ilişkiler, düşük okul performansı ve düşük motivasyon gibi daha hafif işaretler daha erken ortaya çıkabilir.

​

Şizofreni tanısı nasıl konur?

Şizofreni tanısı için kişide bozulan işlevsellikle birlikte ortaya çıkan aşağıdaki belirtilerden iki veya daha fazlasına sahip olmalıdır:

• Sanrılar

• Halüsinasyonlar

• Dezorganize konuşma

• Dezorganize veya katatonik davranış

• Negatif belirtiler

 

Hastalık tanısı en az bir ay aktif evre ve süregiden belirtilerle birlikte altı ay boyunca devam etmesi durumunda konabilir. Tanı için beyin tümörleri, alkol-madde etkisi, olası tıbbi durumlar ve bipolar bozukluk gibi diğer psikiyatrik tanılar gibi diğer faktörleri ekarte etmelidir.

​

Şizofrenide hastalık seyri nasıldır?

Hastalık aktif ve yatışma dönemleri ile seyreder. Hastalığın aktif olduğu psikotik dönemde, kişi gerçek ve gerçek olmayan deneyimleri ayırt etmekte zorlanır. Kişinin düşünceleri ve algıları bozulur ve kişi neyin gerçek neyin gerçek olmadığını anlamakta zorluk çekebilir. Herhangi bir hastalıkta olduğu gibi belirtilerin şiddeti, süresi ve sıklığı değişebilir. Bununla birlikte kişi yaşlandıkça şiddetli psikotik belirtilerin görülme sıklığı genellikle azalır. İlaçları reçete edildiği gibi almamak, alkol veya yasadışı uyuşturucu kullanımı ve stresli durumlar belirtileri artırma eğilimindedir. Tedavisiz geçen süre artıkça hastalığın seyri kötüleşir. Hastalığın erken başlangıçlı oluşu, ailede şizofreni öyküsü, yapısal beyin anormallikleri ve belirgin bilişsel belirtilerin varlığı kötü gidiş ile ilişkilidir.

​

Şizofreni gelişiminde etkili olan faktörler nelerdir?

Şizofreni gelişme riskine çeşitli faktörler katkıda bulunur. Genetik değişiklikler, doğumdan önce enfeksiyonlara maruz kalma veya çocukluk döneminde şiddetli stres gibi çevresel faktörlerle etkileşime girerek şizofreni gelişim riskini artırabilir.

​

Şizofreni nasıl tedavi edilir?

Şizofreni, belirtileri kontrol etmeye yardımcı olan ilaçlar ve farklı danışmanlık ve destek türleri ile tedavi edilir. Tedavi, birçok şizofreni hastasının son derece üretken ve tatmin edici bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir. Diğer kronik hastalıklarda olduğu gibi tedaviyle bazı hastalar son derece iyi durumdayken, diğerleri belirtilerle devam etmeye ve desteğe ve yardıma ihtiyaç duymaya devam eder.

​

Antipsikotik ilaçlar, şizofreni tedavisi için reçete edilen temel ilaç türüdür. Şizofreni ilaçları genellikle belirtileri azaltır, ancak alışmaları biraz zaman alır. Bazen insanların en iyi sonucu veren ve en az soruna neden olan ilaçları bulmadan önce birkaç farklı ilacı denemeleri gerekir. İlaç etkinliğindeki yetersizlik ve ilaçların potansiyel yan etkileri nedeniyle tedaviyi yöneten psikiyatristle iyi bir iş birliği içinde tedavinin yönetilmesi önem kazanmaktadır. Şizofreni, tipik olarak tekrarlama olasılığı olan kronik bir hastalık olduğundan uzun süreli önleyici tedavi gerektirir.  

​

Şizofreni semptomları kontrol altına alındıktan sonra, terapi ve psikososyal destekler, insanların sosyal becerileri öğrenmelerine, stresle başa çıkmalarına, nüksetmenin erken uyarı işaretlerini belirlemelerine ve tedavide kalma sürelerini uzatmalarına yardımcı olabilir. Şizofreni tipik olarak erken yetişkinlik döneminde ortaya çıktığı için, bozukluğu olan bireyler genellikle yaşam yönetimi becerilerini geliştirmeye, mesleki veya eğitim eğitimini tamamlamaya ve bir işe sahip olmaya yardımcı olmak için rehabilitasyondan yararlanır.