Obsesif Kompulsif Bozukluk
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), obsesyon adı verilen takıntılı düÅŸünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluÅŸan bir ruhsal hastalıktır. OKB günlük yaÅŸam etkinliklerini ciddi olarak kısıtlayabilen, aile, meslek ve sosyal yaÅŸamda önemli iÅŸlev kayıplarına yol açan, yaÅŸam kalitesini düÅŸüren bir hastalıktır.
​
OKB'si olmayan birçok insan, zaman zaman rahatsız edici düÅŸüncelere kapılabilir veya tekrarlayan davranışlar gösterebilir. Ancak bu düÅŸünce ve davranışlar tipik olarak günlük yaÅŸamı bozmaz. OKB'si olan insanlar için düÅŸünceler kalıcıdır ve davranışlar katıdır. Davranışları yapmamak genellikle büyük sıkıntıya neden olur. OKB'si olan kiÅŸiler takıntılarının gerçekçi olmadığını bilseler bile, obsesif düÅŸüncelerden kurtulmakta veya kompülsif eylemleri durdurmakta zorlanırlar.
​
OKB tanısı, günde bir saatten fazla zaman alan, önemli sıkıntıya neden olan ve iÅŸte veya sosyal iÅŸlevselliÄŸi bozan obsesyonların ve/veya kompulsiyonların varlığını gerektirir. OKB, insanların %2-3'ünü etkiler ve yetiÅŸkinler arasında kadınlar erkeklerden biraz daha fazla etkilenir. OKB genellikle çocukluk, ergenlik veya erken yetiÅŸkinlik döneminde baÅŸlar. Belirtilerinin ortaya çıktığı ortalama yaÅŸ 19'dur.
​
Tipik obsesyonlar:
-
Ä°nsanlar veya çevre tarafından kirlenme korkusu
-
BaÅŸkalarına zarar vereceÄŸi, elinde olmadan saldırgan davranışlarda bulunacağı ÅŸeklinde düÅŸünceler
-
Gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış olabileceÄŸinden kuÅŸku duyulması
-
Rahatsız edici cinsel düÅŸünceler veya görüntüler
-
YoÄŸun sıkıntı yaratacak ÅŸekilde dini içerikli düÅŸünceler
-
Ayıp sözleri veya hakaretleri aÄŸzından kaçıracağı korkusu
-
Düzen, simetri veya kesinlik konusunda aşırı endiÅŸe
-
Sesler, görüntüler, kelimeler veya sayılarla ilgili tekrarlayan girici düÅŸünceler
-
Önemli bir ÅŸeyi kaybetme veya atma korkusu
​
Tipik kompulsiyonlar:
-
Aşırı veya ritüelleÅŸtirilmiÅŸ el yıkama, duÅŸ alma, diÅŸ fırçalama veya tuvalete gitme
-
Ev eşyalarının tekrar tekrar temizlenmesi
-
Ä°ÅŸleri belirli bir ÅŸekilde düzenleme
-
Kilitleri, anahtarları veya cihazları tekrar tekrar kontrol etme
-
Sürekli onay veya güvence arama
-
Belirli bir sayıya kadar tekrarlanan sayma
Uygun tedaviyi alan OKB hastaları genellikle yaÅŸam kalitesi ve iÅŸlevsellikte iyileÅŸme yaÅŸarlar. Özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili olan ilaçlar OKB tedavisinde oldukça yaralı olmaktadır. BiliÅŸsel ve davranışçı terapiler hem hastalığın tedavisinde hem de özelikle nükslerin önlenmesinde çok önemli bir yer tutar.
​
Vücut Dismorfik BozukluÄŸu (Beden Algısı BozukluÄŸu)
ÇoÄŸumuzun görünüÅŸümüzle ilgili sevmediÄŸimiz bir yanlarımız olabilir (örneÄŸin, çarpık bir burun, seyrek saçlar, çok büyük veya çok küçük gözler vb). Kusurlarımız hakkında endiÅŸelensek de çoÄŸu zaman bunlar günlük yaÅŸamımızı etkilemez. Ancak beden dismorfik bozukluÄŸu olan insanlar her gün saatlerce gerçek veya hayali kusurlarını düÅŸünürler. Olumsuz düÅŸüncelerini kontrol edemezler ve kendilerine iyi göründüklerini söyleyen insanlara inanmazlar. DüÅŸünceleri ciddi duygusal sıkıntıya ve günlük iÅŸleyiÅŸte zorluklara neden olur.
​
Vücut Dismorfik BozukluÄŸu, kiÅŸinin görünümünde hayali veya hafif bir kusurla ilgili sürekli ve girici aşırı meÅŸguliyetlerle karakterize bir beden imajı bozukluÄŸudur. Uygun biçimde tedavi edilmediÄŸi taktirde kronik seyir gösteren bu bozuklukta hastaların önemli bir kısmının iÅŸ, sosyal ve özel yaÅŸamları kısıtlanmakta, gereksiz yere tıbbi veya cerrahi bir yardım arama davranışı içine itebilmekte ve çoÄŸu tamamen evine kapanma eÄŸilimi içine girebilmektedir.
​
Ä°stifleme BozukluÄŸu
Ä°stifleme (biriktiricilik) bozukluÄŸu olan kiÅŸiler, baÅŸkalarının deÄŸersiz olarak görebileceÄŸi eÅŸyaları aşırı derecede saklarlar. Sahip oldukları ÅŸeylerden kurtulma ya da onlardan ayrılma konusunda sürekli zorluk yaÅŸarlar. Ä°stifleme bozukluÄŸu olan kiÅŸiler genellikle rastgele öÄŸeleri biriktirir ve bunları geliÅŸigüzel bir ÅŸekilde saklar. ÇoÄŸu durumda, gelecekte ihtiyaç duyabileceklerini düÅŸündükleri, deÄŸerli veya manevi deÄŸeri olan eÅŸyaları saklarlar. Bazıları da biriktirdikleri eÅŸyalarla çevriliyken kendilerini daha güvende hissederler. Ä°stifleme bozukluÄŸu, nüfusun tahmini olarak yüzde 2 ile 6'sında meydana gelir ve sıklıkla önemli sıkıntılara ve iÅŸlevsellik sorunlarına yol açar. ÇoÄŸu zaman evin çöp ev haline gelmesine neden olabilir.
​
Siz veya tanıdığınız biri, biriktirme bozukluÄŸu belirtileri yaşıyorsa, doktorunuza veya ruh saÄŸlığı uzmanınıza baÅŸvurun. Halk saÄŸlığı kurumları, belediyeler etkilenen bireyler için istifleme ve yardım alma sorunlarının ele alınmasına yardımcı olabilir.
​