Dissosiyatif Bozukluklar
Dissosiasyon, bir kiÅŸinin düÅŸünceleri, anıları, duyguları, eylemleri veya kim olduÄŸu duygusu arasındaki baÄŸlantısızlıktır. Bu herkesin yaÅŸadığı, aÅŸina olduÄŸumuz normal bir süreçtir. Hafif dissosiyasyon örnekleri arasında hayal kurma, otoyol hipnozu, bir kitap veya filmde dalıp kaybolma yer alır. Tüm bunlar kiÅŸinin yakın çevresinin farkındalığıyla temasını kaybetmesini içerir. Gündelik yaÅŸamda en sık rastlanan dissosiyasyon bazı yaÅŸam gerçeklerinin görmezden gelinmesidir. Böylelikle bazı varoluÅŸsal gerçekliklerin yarattığı kaygıyla daha iyi baÅŸ ederiz. Kaza, afet veya suç maÄŸduru olma gibi ağır travmatik bir deneyim sırasında geliÅŸen dissosiasyon, bir kiÅŸinin baÅŸka türlü katlanılması çok zor olabilecek ÅŸeylere tahammül etmesine yardımcı olabilir. Ancak bu mekanizma aşırı ölçüde olduÄŸunda saÄŸlıksız dissosiyasyon adını alır ve kiÅŸinin ruhsal bütünlüÄŸünü bozabilir.
Dissosiyatif bozukluklar sıklıkla önceki travma deneyimiyle iliÅŸkilidir. Çocukluk çağında olan ve uzun süre devam eden travmalar, eriÅŸkinlik yaÅŸamımızda izleri görülen ruhsal travmalara neden olabilir ve çeÅŸitli dissosiyatif bozukluklara yol açabilirler.
​
Dissosiyatif bozukluklar bellek, kimlik, duygu, algı, davranış ve benlik duygusu ile ilgili sorunları içerir. Dissosiyatif belirtiler potansiyel olarak zihinsel iÅŸleyiÅŸin her alanını bozabilir. Bazı kiÅŸilerde organik neden bulunamayan bedensel yakınmalar, baygınlık nöbetleri, öfke krizleri, intihar düÅŸünceleri, gün içerisinde hatırlayamadığı davranış ve zaman dilimleri olması gibi belirtiler görülebilir. Dissosiyatif belirtilerin örnekleri arasında, hafıza kayıpları, kiÅŸinin vücudunun dışındaymış gibi hissetme deneyimi, çevresine karşı yabancılaÅŸma duyumları ve farklı zamanlarda ortaya çıkarak farklı ÅŸeyler söyleyen ve yapan farklı kiÅŸilik durumları sayılabilir.
​
Üç tür temel dissosiyatif bozukluk vardır:
-
Dissosiyatif kimlik bozukluÄŸu – DiÄŸer adıyla çoklu kiÅŸilik bozukluÄŸu, her biri kendi algılama, düÅŸünme ve dünyayla iliÅŸki kurma örüntüsüne sahip, birbirinden farklı iki ya da daha fazla kimlik ya da kiÅŸilik durumunun varlığı.
-
Dissosiyatif amnezi - Normal unutkanlık ile açıklanamayacak kadar büyük önemli kiÅŸilik bilgilerinin veya olayların hatırlanamaması durumu.
-
Depersonalizasyon (kendine yabancılaÅŸma) – kiÅŸinin bedeni, duyguları, duyumları, düÅŸünceleri ve eylemleriyle baÄŸlantısını kopmuÅŸ veya ayrık hissetmesi.
Derealizasyon bozukluÄŸu (gerçekdışılık) – Çevredekilerle ilgili olarak gerçekdışılık ya da kopukluk yaÅŸantıları
​
Dissosiyatif bozukluklarında ilaç tedavisinin etkinliÄŸi çoÄŸu zaman yetersiz kalmaktadır. Tek yararlı tedavi yöntemi psikoterapidir, psikoterapi ile iyileÅŸme olanağı saÄŸlanabilir.